Je kan het dak op: hoe Rotterdam klimaatneutraal wordt
Sinds het klimaatakkoord van Parijs is aandacht voor klimaatverandering niet meer weg te denken. Ook in Rotterdam. Dacht de stad 10 jaar geleden nog na over mogelijke scenario’s als gevolg van klimaatverandering, tegenwoordig is het vanzelfsprekend en urgent. Net als in de rest van Nederland komen initiatieven op, en daarmee nieuwe uitdagingen, innovaties, veranderende rollen en regelgeving:
- In het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie werken gemeenten, waterschappen, provincies en het Rijk samen aan een aanpak van wateroverlast, hittestress, droogte en de gevolgen van overstromingen.
- 50 partijen tekenen een convenant klimaatadaptief bouwen, waarin ze afspreken nauw samen te werken bij het bouwen, zodat vastgoed beter bestand is tegen klimaatverandering.
- Rotterdam sluit een akkoord over energietransitie, de Rotterdamse klimaataanpak, met als ambitie in 2050 volledig klimaatneutraal te zijn.
‘Rotterdam is nu nog koploper vervuiling, we willen binnen 10 jaar koploper duurzaamheid zijn,’ zegt Arno Bonte, wethouder duurzaamheid en energietransitie. Eén van de initiatieven die een groot effect kan hebben is de aanleg van groene daken in de stad.
The resiliant city
De stad van de toekomst heeft resiliance: veerkracht. Steden moeten ervoor zorgen dat ze om kunnen gaan met korte of langdurige crises, zoals migratie, klimaat, aardbevingen, stijging van de zeespiegel. Hoe zorg je dat je als stad voorbereid bent op shock of stress? Sinds 2017 moeten alle gemeenten een stresstest doen, om knelpunten op het gebied van onder meer wateroverlast in kaart te brengen. Het Deltaplan heeft als doel Nederland zo goed mogelijk voor te bereiden op de gevolgen van klimaatverandering, zoals hevige regenval of uitzonderlijke droogte.
De overgang van Rotterdam naar een resiliant Deltastad is een verhaal van lange adem. Het nadenken van oplossingen voor de nabije toekomst gebeurt al langer, maar wordt steeds urgenter. De Rotterdamse aanpak betekent gebruik maken van wat er is. Veel water? Bouw een drijvend gebouw. Weinig groen? Laat de vele daken die er zijn, begroeien.
De gelaagde stad: ruimte voor groen
Na de tweede wereldoorlog werd Rotterdam opnieuw opgebouwd. Met veel beton en asfalt, weinig groen of water. Wat het wél heeft, zijn veel platte daken, op verschillende hoogten. Deze daklagen bieden meerdere mogelijkheden. Met het Groene Dakenprogramma werden er 160.000m2 groene daken gerealiseerd, met als doel vergroening en toevoegen van de waterbergingscapaciteit. Maar het potentieel is nog veel groter. In het centrum is meer dan 18 km 2 aan dakruimte dat benut kan worden. Groene daken kunnen multifunctioneel zijn, door ze zowel te bekleden met groen als zonnepanelen. Per gebied en gebouw wordt gekeken wat nodig en haalbaar is. Succesvolle dakprojecten zijn dakakkers en dakperken, waar ook excursies van scholen een bestemming vinden. En dakterrassen zijn populair, met als gevolg het festival Rotterdamse dakendagen. Ook zijn er initiatieven om water op te vangen om te (her)gebruiken. Voor het inrichten van deze groene stad stelt de uitvoerder een aantal doelstellingen centraal:
- Waterbeheer: regenwaterproblematiek verhelpen, de natuurlijke kringloop toepassen
- Biodiversiteit: bevorderen flora en fauna in de stad
- Voorkomen van het Urban Heat Island Effect; opwarming van de stad, wat onder meer zorgt voor sterfte bij ouderen, en afname van de arbeidsproductiviteit
- Voorkomen van het Sick Building Syndrome; een ongezond binnenklimaat door slechte ventilatie, vervuilde luchtsystemen
- Welzijn van de mens centraal: groen heeft een positieve invloed op het leefklimaat. Draagt bij aan bewonersparticipatie en heeft een onderwijsfunctie.
Draagvlak voor groen
Een grote uitdaging ligt in het in beweging zetten van mensen en processen. Dat kan door mensen te informeren en enthousiasmeren, maar ook door innovatief denken, bereid zijn om dingen anders te doen dan we ze tot nu toe deden. Klimaatadaptief ontwikkelen betekent continu inspelen op ontwikkelingen om plekken te creëren die toekomstbestendig en duurzaam zijn. Plekken waar mensen graag wonen en werken, die bereikbaar zijn, gezond en comfortabel. De financiële kant is vaak te organiseren. Voor veel initiatieven is de subsidie (mede) afkomstig van Europa, ter ondersteuning van verduurzaming en innovatie.
De rol van de gemeente verandert ook. Van alles zelf doen verschuift het naar samenwerken met partijen en reageren op opkomende initiatieven. Wet- en regelgeving moet soms aangepast worden om nieuwe plannen te laten slagen. Dat hoort bij een transitiefase zoals nu. De initiatieven, samenwerkingen en afspraken hebben wel een overeenkomstig doel: mogelijkheden creëren om te voldoen aan de pijlers van het klimaatakkoord van Parijs.
Bronvermelding:
Gerelateerd aan de Masterclass 'De klimaatbestendige stad'
Auteur: Barbara Kramer - REMARK
Publicatiedatum: augustus 2019