Ron Jacobs en Jos Lichtenberg, beiden bevlogen over duurzaamheid in de bouw. Naar aanleiding van de webinar 'Duurzaamheid en circulair bouwen' van 11 februari 2021 spreken ze verder over de toekomst van duurzaam bouwen, en hoe juist tijdelijk bouwen bijdraagt aan een toekomstbestendigheid.
Innovatie in de bouw, kan dat?
‘Je wil innovatie, ziet dat de markt niet snel genoeg gaat, maar gaat het dan wel doen. Dat schuurt en dat is de uitdaging,’ Ron Jacobs houdt zich als brand & sustainability manager bij ODS Jansen al jaren bezig met circulariteit en hergebruik. ‘Bij bouwmaterialen zagen wij een race to the bottom ontstaan: het moest allemaal sneller en goedkoper. Dat kan niet meer. Het gaat ten koste van kwaliteit. Wij hebben toen de gebruiker centraal gezet en zijn uitgegaan van het hele proces: van schets tot gebruiker. We zijn een onderdeel van het bouwproces, maar we zien dat we veel breder moeten kijken. We richten ons op de toekomst, een goede architect bouwt niet voor de klant van vandaag maar voor de klant daarna. Hergebruik is daarin een vanzelfsprekend onderdeel. Door materialen terug te nemen uit bestaande gebouwen én door nieuwe gebouwen circulair te bouwen.’
“Een goede architect bouwt niet voor de klant van vandaag maar voor de klant daarna”
‘De bouw is heel versnipperd,’ zegt Jos Lichtenberg. ‘Als ze al innoveren, richten ze innovatiekracht alleen op waar ze al mee bezig zijn, niet het bouwen als geheel.’ Lichtenberg is ontwikkelaar van honderden bouwproducten, betrokken bij allerlei verduurzamingsinitiatieven en schrijver van het boek Duurzaam Bouwen. Hij is recent met partners het Living Lab 040 gestart, waar wonen in de toekomst wordt onderzocht en ontwikkeld.’
Lichtenberg: ‘Sommige bedrijven zijn koplopers. En er
zijn bedrijven die iets bijdragen en zelf helemaal niet uit de bouw komen. Vroeger was dat mijn angst; als wij het niet doen, doen anderen het. Maar kennis uit een andere branche is soms heel waardevol. Neem het bedrijf uit de auto-industrie, dat hun expertise toepast op de bouw. Niet passend in alle conventies, maar wél met frisse blik.’
Living lab, van boek naar buurt
Lichtenberg schreef het boek Duurzaam Bouwen, Living Lab brengt zijn ideeën in de praktijk: 100 woningen in Eindhoven die rond duurzaamheid geformuleerde thema’s gerealiseerd worden. ‘Hiermee kunnen we kijken wat werkt en niet. Het moet compact worden en tegelijk aantrekkelijk zijn. Met die uitdaging gaan we aan de slag.’
In het lab wordt kennis opgedaan over de mensen die er wonen. Hoe vinden ze het daar, hoe zit het met eigenaarschap en circulariteit? Zijn mensen bereid minder ruimte te besteden aan parkeerruime? Er worden experimenten gedaan en er wordt veel gemeten.
‘Flexibiliteit is belangrijk’, legt Lichtenberg uit. ‘We weten nu nog niet hoe mensen die objecten over 10 jaar gaan gebruiken. We willen het proces opknippen: alles moet uit elkaar te halen zijn, functies moeten kunnen veranderen. Het gebouw moet 50 jaar meegaan, maar uit elkaar kunnen worden gehaald als er een andere (woon)behoefte ontstaat.’
Ook Jacobs is deelnemer van het Living Lab. ‘We nemen ons hele netwerk mee in het verhaal. Koplopers in de branche hebben zich al aanmeld.’ Living Lab wil het platform zijn waar anderen op kunnen aanhaken. ‘Ik ben vooral heel erg benieuwd wat de restwaarde blijkt te zijn, dan hebben we gelijk veel meer inzicht in circulair werken. En eigenaarschap: als we niet meer alleen als product leveren, moeten we ook het eigenaarschap durven houden. We maken het product, onderhouden het en zorgen dat het daarna wordt hergebruikt.’
‘Koplopers in de branche hebben zich al aangemeld’
Lichtenberg: ‘Het Living Lab is een uitnodiging naar de bouwwereld zodat we ze hier tot versnelling kunnen brengen. We denken dat het nieuwsgierige mensen gaat aantrekken. Het moet een inspiratieplek zijn, een broedplaats.’ Ook Jacobs vertrouwt daar op: ‘Als de grote bedrijven beginnen dan gaan anderen ook mee. Zo hebben we ook onze leverancier kunnen overtuigen. We hebben uitgesproken dat wij het zo willen; dan moet iedereen mee.’
Bouwen voor de toekomst
Living Lab wordt een tijdelijke stad, maar wel met kwaliteit. ‘Dat is spannend’, geeft Lichtenberg toe. We gaan niet in het klassieke model mee, maar willen wél gemeente en omwonenden comfort bieden. Met architecten maakten we al een stedenbouwkundig plan. Je ziet meteen hoe de oude wereld werkt, die zeg dan: “Zo wordt het dus”. En dan zeggen wij: “Nee, dat zou zo kunnen, maar alles kan nog veranderen” Elke fase heeft weer inzichten waardoor het kan worden aangepast.’
Jacobs: voor mij is het een succes als ik na 5 jaar al een nieuwe bestemming heb. Dat het zich dan al bewezen heeft en er een tweede gebruikscyclus ontstaat. Bouwen voor de toekomst wordt bouwen zodat het in de toekomst ook nog past bij de behoefte.
Ook Lichtenberg heeft ideeën over het Lab: Wij zijn ervan overtuigd dat als je het slim bouwt, dat het demontabel is en verplaatst naar andere plekken. Of partijen kopen delen van de wijk en herplaatsen ergens anders. Misschien zegt de gemeente over 15 jaar: “Het is zo leuk geworden, laat maar staan en bouw er nog een op een andere plek!’
Gerelateerd aan de VGME webinar 'Duurzaamheid en circulair bouwen' welke op 11 februari 2021 gehouden werd en hier is terug te kijken.
Auteur: Barbara Kramer - REMARK
Publicatiedatum: februari 2021